-
101 życi|e
n sgt 1. (proces) life- życie na ziemi life on earth- poszukiwanie form życia w kosmosie the search for life forms in the universe- wiosną budzi się życie in spring everything comes to life2. (egzystencja) life- uratować komuś życie to save sb’s life- zamach na życie cara an attempt on the tsar’s life- pożegnać się a. rozstać się z życiem to depart this life- odebrać sobie życie to take one’s (own) life- stracić życie to lose one’s life- jej syn przypłacił to życiem her son paid for it with his life- ujść z życiem to escape with one’s life- ten błąd kosztował ją życie that mistake cost her her life- oddać za kogoś/coś życie to lay down a. give one’s life for sb/sth książk.- pozostawać przy życiu to remain alive- lekarze utrzymywali pacjenta przy życiu przez dwie doby the doctors managed to keep the patient alive for two days- tylko praca trzyma go przy życiu work is the only thing that keeps him going pot. a. keeps him alive- nieliczni pasażerowie pozostali przy życiu the few surviving passengers3. (okres od narodzin do śmierci) life, lifetime- nigdy w życiu nie widziałam czegoś takiego I’ve never seen anything like it (in my life)- już za życia był postacią legendarną he was a legend in his own lifetime- za życia babci to było nie do pomyślenia it was unthinkable in grandma’s time- kalendarium życia poety significant dates in the poet’s life- całe swoje dorosłe życie spędził w tym mieście he spent his entire adult life in this town- cieszyć się życiem to enjoy life- używać życia to live life to the full- ułożyć sobie życie na nowo to make a new life for oneself- nadawać sens czyjemuś życiu to give sb’s life meaning- styl życia a lifestyle, a way of life- szkoła przystosowuje dzieci do życia the purpose of a school is to adjust children to social life- życie duchowe/seksualne/zawodowe sb’s spiritual/sex/working life- wtrącać się w czyjeś życie to interfere in sb’s affairs a. life- urządzić sobie życie to arrange one’s life- mieć łatwe/trudne życie to have an easy/a hard life- życie go nie rozpieszcza his life is not all roses4. (utrzymanie) living- zarabiać na życie to earn a living, to make one’s living- zarabia na życie malowaniem portretów he makes his living painting portraits- poziom życia the standard of living, living standards- ludzie pozbawieni środków do życia people deprived of a means of livelihood- ledwo mu starcza na życie he barely has enough to live on- życie w stolicy jest bardzo drogie life in the capital is very expensive- pieniądze na życie housekeeping (money)5. (rzeczywistość) (real) life- tak jest w teorii, ale nie w życiu that’s how it is in theory, but not in practice a. real life- zupełnie nie zna życia he’s totally inexperienced- historia z życia wzięta a true-life story6. (witalność) life, energy- być pełnym życia to be full of life a. vigour- tryskać życiem to be bursting with energy- z życiem, panowie! look lively, men! pot.7. (ruch) life- miasto od świtu tętni a. kipi życiem the city pulsates with life from the crack of dawn- po latach zastoju życie budzi się w tutejszych miasteczkach after years of stagnation the local villages are coming (back) to life8. (środowisko) life- poznać życie mieszkańców/szlachty to learn about the life of the locals/nobility- życie publiczne/społeczne/kulturalne public/social/cultural life9 (funkcjonowanie) life- średni czas życia samochodu the average life of a car- państwo nie może utrzymywać przy życiu nierentownych przedsiębiorstw the state can’t keep unprofitable companies alive- □ nocne życie miasta the city’s nightlife- życie intymne sb’s love life- życie osobiste a. prywatne private life- życie wieczne Relig. eternal a. everlasting life- brać życie lekko to be light-hearted- brać życie na serio a. patrzeć poważnie na życie to take life seriously- być bez życia to be lifeless- być czyimś życiem książk. to be sb’s life- być nie do życia (być słabym) to be half dead a. more dead than alive; (być niezaradnym) to not be cut out for this life a. world; (o mieście) to be impossible a. hard to live in- dać komuś życie książk. to give sb the gift of life- dać znak życia (napisać list) to drop a line- darować komuś życie książk. to spare sb’s life- jeśli ci życie miłe książk. if you value your life- w szkole nie miał życia, koledzy go szykanowali pot. he had a hard a. tough time at school, he was bullied all the time- mężczyzna/kobieta mojego życia the man/woman in my life- mieć święte życie to live a. lead the life of Riley pot.- mieć własne życie to have a life of one’s own, to live one’s own life- ma życie usłane różami his life is a bed of roses- nie zaznać a. zakosztować życia to not taste life- póki życia przest. until a. to the end of one’s days- przypłacić a. okupić coś życiem książk. to pay for sth with one’s life, to lay down a. give one’s life for sth- samo życie that’s life, such is life- sprawa a. kwestia życia i śmierci a matter of life and death- szkoła życia książk. school of hard knocks- tchnąć w coś życie książk. to breathe (new) life into sth- usunąć się z czyjegoś życia książk. to part company with sb- wchodzić w życie [młodzież, nastolatek] to leave home; [ustawa, przepis] to come into a. to take effect- wprowadzić a. wcielić coś w życie to bring a. put sth into effect- złamać sobie/komuś życie to make one’s/sb’s life a misery- życie się ledwie w nim kołacze he’s ready to give up the ghostThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > życi|e
-
102 no
pot. Ⅰ inter. 1. (w odpowiedzi) (jako twierdzenie) yeah! pot., yep! pot., yup! US pot.; (jako pytanie) yeah? pot.- „spotkałem ją wczoraj” – „no i?” ‘I saw her yesterday’ – ‘and?’2. (ponaglenie) come on!- no, rusz się! come on, move! pot.3. (nawiązujące) well- no, muszę już iść well, I’ve got to go- no nie! (wyraz zaskoczenia) I don’t believe it!- to chyba najlepsze rozwiązanie, no nie? I guess that’s the best solution, isn’t it?- no wiecie państwo, tego się nie spodziewałem well, well, I didn’t expect that (I must say)- no, no (wyrażające ostrzeżenie) now, now; (wyrażające podziw, zdziwienie) well, well; (wyrażające uspokojenie) now, now; there now- no, no, tylko bez wygłupów now, now, I don’t want any nonsense- niezłe autko, no, no well, well, that’s some car- no, no, tylko mi nie płacz now, now a. there now, don’t cry a. stop crying4. (wyrażające wahanie) well- no, może to i prawda, ale… well, maybe that’s true, but…- było ich, no, może pięćdziesięciu there were, well, maybe fifty of themⅡ part. podejdź no tu! get over here! pot.- porozmawiał no byś z nią! why don’t you talk to her?- zgub no te pieniądze! just try losing this money, that’s all pot.- niech no się ojciec dowie! just wait till your father hears about it!- idziecie już? no to do widzenia are you going? so long a. bye, then pot.- no wreszcie! about time (too)! pot.- no co jest? what’s wrong a. the matter?- no to co? so what? pot., what of it? pot.- no a ty? what about you?- „wyrzucą cię z pracy” – „no to wyrzucą” ‘they’ll kick you out’ – ‘so they’ll kick me out’ pot.- muszę czasem odpocząć, no nie? I need a rest from time to time, don’t I?* * *partno, no! — ( zdziwienie) well, well!; ( uspokajająco) there, now!
* * *noparticle1. pot. ( w trybie rozkazującym) o.k., alright; no już! come on!; no dalej! go on!2. pot. (= tak) o.k., yeah, sure; Chcesz jeść? – No. Do you want something to eat? – Sure.3. pot. ( zastępuje pytanie) what; Wiesz co się stało? – No? You know what happened? – What?4. pot. ( wtrącenie wewnątrz wypowiedzi) well; no nie? right?, o.k.?, yeah?; no to co? so what?; no to do jutra o.k., see you tomorrow; no dobrze, pojedziemy o.k. l. alright, we'll go; no wiesz, jak mogłeś? jeez, how could you?int.1. ( wyraża pogróżkę) now; no, no, tylko nie tak ostro now, now, not so hard.2. (wyraża podziw, zdumienie) well; no, no, niezły z niego numer! well, well, isn't he something; no proszę! there you go!; no pewnie! you bet!The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > no
-
103 do|jść
pf — do|chodzić1 impf (dojdę, dojdziesz, doszedł, doszła, doszli — dochodzę) Ⅰ vi 1. (dotrzeć) to reach (do czegoś to sth), to arrive- dojść do domu to reach a. get home- jak mogę dojść do dworca? how can I get to the railway station (from here)?- dochodząc do szkoły, usłyszał dzwonek na lekcje on reaching school he heard the bell ring for lessons2. (ogień, woda) to reach, to come (do czegoś up to sth)- pożar dochodził już do strychu the fire was already reaching up to the attic- woda doszła do samych drzwi the water came right up to the door- opatrunek jest za ścisły i krew nie dochodzi do nogi the dressing is too tight and the blood isn’t flowing to the leg3. [list, przesyłka, wiadomość] to reach (do kogoś sb)- jego list jeszcze nie doszedł his letter hasn’t arrived yet- czy pieniądze już doszły? has the money arrived yet?- doszło do moich uszu, że przenosi się pan do Paryża I heard that you’re moving to Paris- doszły mnie słuchy, że wyszłaś za mąż I hear you got married- dochodzą (do) nas plotki o jej życiu prywatnym we hear various rumours about her private life- mało z tego, co mu tłumaczę, dochodzi do niego not much of what I say gets through to him- wreszcie doszło do jego świadomości, że… it finally got through to him that…- program dochodzi przez satelitę the programme’s transmitted by satellite4. (dolecieć) [dźwięk, zapach] to come- z ogrodu dochodził miły zapach kwiatów a pleasant smell of flowers was coming from the garden- uliczny hałas tu nie dochodzi you can’t hear the traffic here- dziwny dźwięk doszedł do jego uszu he heard a strange sound5. (dołączyć) to join (do czegoś sth)- do naszego zespołu doszli nowi zawodnicy some new players have joined our team- doszedł nam nowy temat do dyskusji we have a new topic to discuss- do pensji dochodzi premia oraz różne dodatki on top of the salary there’s a bonus and various additions- po urodzeniu się dziecka dojdą nam nowe obowiązki after the baby’s born, we’ll have additional obligations6. [liczba, temperatura, cena] to amount, to come (do czegoś to sth)- liczba ofiar w wypadkach drogowych w tym miesiącu doszła już do 1000 the number of road accident victims this month has already reached 1,000- jego długi dochodziły do dwóch milionów złotych his debts amounted a. came to almost two million zlotys- kurs dolara doszedł do 4 zł the exchange rate for the dollar went up to a. reached 4 zlotys- upał dochodził do 40°C the temperature was approaching 40°C7. (osiągnąć) to achieve, to attain (do czegoś sth)- dojść do perfekcji w czymś to achieve a. attain perfection in sth- dojść do bogactwa to become rich- dojść do pełnoletności to come of age- dojść do punktu kulminacyjnego/zenitu to reach a high/zenith- dojść z kimś do porozumienia a. zgody to reach a. come to (an) agreement a. an understanding with sb- po długich negocjacjach rząd i związki dochodzą do porozumienia after protracted negotiations, the government and unions are coming to an understanding- dojść do sławy to become famous- dojść do władzy to come a. rise to power- jak on doszedł do takich pieniędzy? how did he come into that kind of money?- tylko najwytrwalsi do czegoś dochodzą only the most persevering people achieve anything (in this world)- jego wściekłość dochodziła do obłędu his fury verged on madness8. (domagać się) to demand- dochodzić zwrotu długu to demand the settlement of a debt- dochodzić swoich praw na drodze sądowej to pursue one’s rights in a court of law- dochodzić sprawiedliwości to seek a. demand justice9. (ustalić) to find out- dochodzić prawdy to search for the truth- nie dojdziesz prawdy you’ll never find out a. know the truth- postanowił dojść, o co im chodzi he resolved to find out what they meant- trudno dojść, jak jest naprawdę it’s hard to find out what the real situation is- dojść do wniosku a. przekonania to reach a. come to a conclusion10. (dogonić) to catch up- dojść kogoś to catch sb up a. catch up with sb- dochodził biegnącego przed nim Francuza he was catching up with the French runner in front of him- dojść do piłki/podania to get to the ball11. (o potrawie, mięsie, ryżu) to be ready- ziemniaki jeszcze twarde, ale zaraz dojdą the potatoes are still a bit hard, but they’ll be ready in a minute- zostaw mięso w piecu, niech dojdzie leave the meat in the oven to finish off for a bit12. (dojrzeć) [zboże, owoce, warzywa] to ripen- zboża już dochodzą the corn will be ripe soonⅡ v imp. (zdarzyć się) to happen, to come about- nie wiem, jak do tego doszło I’ve no idea how it happened a. came about- po operacji doszło do powikłań some complications arose after the operation- często dochodziło pomiędzy nimi do spięć there were often arguments between them- na tym skrzyżowaniu często dochodzi do wypadków accidents often occur at this crossroads- dochodzi do tego, że dzieci kłócą się z nauczycielami w szkole it’s coming to the point a. reaching the stage where children are quarrelling with their teachers at school- doszło do tego, że nikt nie podał mu ręki in the end no one shook his hand- do czego to doszło! what (on earth) are things coming to!■ dojść z czymś do ładu to get to grips with sth- dojść do ładu ze swymi myślami to get a. bring one’s thoughts under control- dojść z kimś do ładu to reach an understanding with sb- gdy się upił, trudno było z nim dojść do ładu when he got drunk, it was difficult to get through to him- nie dojdę z tym chłopakiem do ładu, nie chce mnie w ogóle słuchać I can’t cope with that boy, he doesn’t want to listen to me at allThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > do|jść
-
104 sł|owo
Ⅰ n 1. (wyraz) word- polskie/obce słowo a Polish/foreign word- proste/banalne słowa simple/banal words- słowa otuchy/skargi words of encouragement/complaint- słowa prawdy the truth- powiedzieć komuś kilka a. parę słów prawdy to tell sb a few home truths- powiedzieć komuś kilka słów do słuchu to give sb a piece of one’s mind- dobór słów the choice of words- oszczędność słów economy of words- znaczenie słowa the meaning of a word- poznawać nowe słowa to learn new words- brak mi słów, żeby wyrazić swoją wdzięczność/moje oburzenie I’m at a loss for words to express my gratitude/my outrage- chwytać a. łapać kogoś za słowa to trip sb up- starannie dobierać a. odmierzać słowa to choose one’s words very carefully- połykać słowa to mumble- nie przebierać w słowach to not mince one’s words- opowiadać coś własnymi słowami to relate sth in one’s own words- rozumieć się w pół słowa to understand one another instantly- od słowa do słowa zgadało się, że chodziliśmy do tej samej szkoły one thing led to another and it turned out that we went to the same school- przejść od słów do czynów to move from words to action- czyny przemawiają głośnej niż słowa actions speak louder than words- skończyło się na słowach it was just talk- ująć coś w słowa to express sth in words- wpaść komuś w słowo to interrupt sb in mid-sentence- wepchnąć komuś słowa w gardło to make sb swallow their words- słowa grzęzną mu/jej w gardle he/she chokes on words- nie lubię wielkich słów I don’t like big talk- w krótkich słowach a. w paru słowach podsumowała dyskusję she summed up the discussion briefly a. in a few words- w liście nie było ani słowa o pieniądzach in the letter there was no mention of money- wyszedł bez słowa he left without saying a word- czy mogę zamienić z tobą kilka słów? may I have a word with you?- pozwól na słowo come here, I’d like to have a word with you- mam do ciebie słowo there’s something I’d like to tell you- słowo mówione/drukowane/pisane the spoken/printed/written word- żywe słowo live words- mieć dar słowa to have the gift of the gab; to have kissed the blarney stone pot.- mistrz słowa a master of words- wolność słowa freedom of speech- słowo wiążące Teatr a linking commentary- dać/złamać słowo to give/break one’s word- dotrzymać słowa to keep one’s word- trzymać kogoś za słowo to take sb at his word- ręczyć za coś słowem to swear by sth- uwierzyć komuś na słowo to trust sb’s word- „nikomu nie powiesz, słowo?” – „słowo” ‘you won’t tell anybody, promise?’ – ‘promise’- być z kimś po słowie przest. to be engaged to sb- zwrócić komuś słowo przest. to break the engagement- słowo honoru! I swear!, I’m giving you my word of honour!- obiecuję zwrócić tę książkę pod słowem honoru I promise on my honour to return this book- ten guzik/ta półka trzyma się tylko na słowo honoru pot., przen. this button/shelf is hanging on by a prayer- wierzę ci na słowo I’ll take your word for that- słowo daję, widziałam go na własne oczy believe me, I saw him with my very own eyes- no, słowo daję! nie przesadzaj! pot., iron. my foot! stop exaggerating!- masz rację, święte słowa you’re right, wise words- moje słowa puszczał mimo uszu he turned a deaf ear to what I said- wspomnisz moje słowa mark my words!2. (tekst utworu) lyrics- „muzyka i słowa…” ‘music and lyrics by…’- muzyka do słów znanej poetki music to the words by a well-known poet- w połowie piosenki zapomniałam słów in the middle of the song I forgot the lines- □ słowo boże Relig. word of God- słowo wstępne preface, foreword■ usłyszeć od kogoś dobre słowo to hear a kind word from sb- być spragnionym dobrego słowa to long for a kind word- nie można złego słowa o nim powiedzieć you can’t praise him enough, you can’t find a bad word to say about him- jednym słowem in a word- ostatnie słowo skazańca a convict’s last words- nie będę czekał dłużej niż miesiąc, to moje ostatnie słowo I will not wait longer than a month, that’s final- czy to twoje ostatnie słowo (w tej sprawie)? is that your last word (on the matter)?- ten artysta nie powiedział jeszcze swojego ostatniego słowa this artist hasn’t said his last word yet- ostatnie słowo techniki the last word in technology- powtórzyć coś słowo w słowo to repeat sth word for word a. verbatim- słowo się rzekło, kobyłka u płotu przysł. you can’t go back on your word nowThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > sł|owo
-
105 raz
raz [ras]\raz na miesiąc/tydzień/godzinę/rok einmal im Monat/die [ lub in der] Woche/die [ lub in der] Stunde/im Jahrani \razu kein einziges [ lub nicht ein] Malile \razy? wie oft?nie \raz, nie dwa öfters\raz czy dwa ein- oder zweimalsto \razy ci powtarzam, że... hundert Mal habe ich dir gesagt, dass...zapamiętaj to sobie \raz na zawsze! merk dir das ein für alle Mal!\raz się śmiejesz, \raz płaczesz mal lachst du, mal weinst dużeby mi to było ostatni \raz! dass mir das das letzte Mal gewesen ist!po \raz pierwszy zum ersten Malpo \raz pierwszy i ostatni zum ersten und letzten Malza każdym \razem jedes Maljeszcze \raz noch einmaldwa \razy nie będę powtarzać ich werde es nicht noch einmal wiederholenpierwszy \raz słyszę das höre ich zum ersten Maltrzy \razy więcej [pieniędzy/widzów/egzemplarzy] dreimal soviel [Geld/Zuschauer/Exemplare]dwa \razy pięć równa się... zwei mal fünf ist [gleich]...tym \razem diesmalinnym \razem ein andermal, ein anderes Malpewnego \razu einmalw takim \razie dannw każdym \razie in jedem Fall, jedenfallsw najlepszym/najgorszym \razie im besten/schlimmsten Fall, besten-/schlimmstenfallsw przeciwnym \razie andernfalls, sonstna drugi \raz [uważaj/nie spóźnij się] nächstes Mal [pass auf/verspäte dich nicht]\raz po \raz immer wieder, ab und zuw \razie potrzeby bei Bedarf, wenn nötigw \razie czego gegebenenfalls, wenn etwas sein sollte ( fam)okładać kogoś \razami jdn mit Schlägen bearbeiten4) ( natychmiast)od \razu sofort, unverzüglich5) ( tymczasem)na \razie uczy się einstweilen [ lub vorläufig] lernt ergłupi dwa \razy traci ein Dummer verliert zweimal [ lub wiederholt seine Fehler]II. num eins\raz, dwa, trzy... eins, zwei, drei...nie pojechał w góry — \raz, że nie miał pieniędzy, dwa, że był przeziębiony ( pot) er ist nicht in die Berge gefahren, weil er erstens kein Geld hatte und zweitens, weil er erkältet warIII. adv1) ( kiedyś) einmal, einst\raz byłem w Londynie einmal war ich in London2) ( wreszcie) endlichniech się to już \raz skończy! wenn das doch endlich aufhören würde [ lub aufhörte] !3) ( już) einmalnie cofnę \raz danej obietnicy ein einmal gegebenes Versprechen nehme ich nicht zurück -
106 oby
part. oby się nie rozmyśliła let’s hope she doesn’t change her mind- obyś żył długo i szczęśliwie may you live long and happily- dobrze jest, oby tak dalej things are okay, let’s hope it stays that way/let’s keep it that way- oby tak było let’s hope so; it’d better be pot.* * *1. part 2. excl* * *particle(= aby) may you, he, etc.; I wish l. hope you, he, etc.; oby tak było I wish it were so; obyś był szczęśliwy may you be happy.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > oby
-
107 pisan|y
Ⅰ pp ⇒ pisać Ⅱ adj. 1. [źródło, tradycja, prawo, język] written- potęga słowa pisanego the power of the written word- polszczyzna/angielszczyzna pisana written Polish/English2. (przeznaczony) sukces/wypadek był mu pisany he was destined for success/bound for disaster- aktorstwo było mu pisane he was destined to become an actor- nie było im pisane się spotkać they were fated never to meet- widać tak było pisane it must have been written in the starsThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > pisan|y
-
108 ażeby
Ⅰ conj. książk. 1. (dla wyrażenia celu) in order to a. that, so that, so as to- kupiłam ci kożuch, ażebyś nie marzł w zimie I bought you the sheepskin so that you wouldn’t feel the cold in (the) winter- pokryj kratę lakierem, ażeby nie rdzewiała varnish the grating to prevent it from getting rusty- ażeby odrzucić weto prezydenckie, potrzebna jest… in order to reject the presidential veto, we need…- ażeby nie so as not to; lest książk.- przyjąłem jego zaproszenie, ażeby go nie obrazić I accepted his invitation so as not to offend him a. lest he should be offended- ażeby nie było żadnych nieporozumień lest there should be any misunderstandings a. so that there should be no misunderstandings2. (dla wyrażenia woli, sądu) chcę, ażebyś wrócił przed północą I want you to come back before midnight- nie prosiłem, ażeby mi pomagała I didn’t ask her to help me- nie sądzę, ażebyście go znali I don’t think you know him- wątpię, ażeby ten eksperyment się udał I doubt if this experiment is going to work3. (wyrażające następstwo) only to- deszcz przestał siąpić, ażeby po chwili rozpadać się ponownie it stopped drizzling only to start again a minute or two later4. (dla wyrażenia intensywności) (ona) na tyle dobrze zna polski, ażeby swobodnie się porozumieć she knows Polish well enough to be able to communicate without difficulty- byli zbyt zajęci, ażeby zauważyć jej wejście they were too busy to notice her enter a. come in- łóżko jest zbyt szerokie, ażebyście mogli je tam wstawić the bed’s too wide to fit a. go in thereⅡ part. pot. ażeby go cholera! a. ażeby go pokręciło! damn him! pot.- ażeby to cholera! damn it! pot.* * *conjin order to, so that* * *conj.(= żeby, aby) in order to, so that.part.(= oby, niech) may, let; ażeby go diabli wzięli may he go to hell.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > ażeby
-
109 myśl
f 1. (proces myślenia) thought- myśli mi się plączą a. mącą I’m getting confused- policz to w myśli work it out a. calculate it in your mind- ogarnąć coś myślą to grasp sth (mentally)- problemy filozoficzne całkowicie zaprzątają jego myśl he is completely preoccupied with philosophical problems- ani a. nawet mi to przez myśl nie przeszło it never even crossed my mind- być zatopionym a. pogrążonym w myślach to be deep in thought- byłem myślami gdzie indziej I was miles away- myślami byłem z rodziną my thoughts were with my family- siedział na lekcji, ale był nieobecny myślami he sat in class, but his thoughts were elsewhere- mówić/odpowiadać, co komuś na myśl przyjdzie to say the first thing/reply with the first thing that comes to one’s mind- nie mógł oderwać od niej myśli he couldn’t stop thinking about her- mieć myśli zajęte kimś/czymś to be preoccupied with sb/sth- gonitwa myśli racing thoughts- na myśl o kim/o czym at the thought of sb/sth- przywodzić coś komuś na myśl książk. to make sb think of sth, to put sb in mind of sth- rozmowa z tobą przywodzi mi na myśl mojego ojca talking to you makes me think a. puts me in mind of my father- to zdjęcie przywodzi mi na myśl wakacje w Grecji this photo reminds me of my holidays in Greece- mieć kogoś/coś na myśli to mean sb/sth- wcale tego nie miałem na myśli I didn’t mean that at all- żyć myślą o kimś/o czymś książk. to live for the thought of sb/sth- żyła myślą o ukochanym the thought of her beloved kept her going- więźniowie żyli myślą o ucieczce the prisoners lived to escape- uciekać a. uciec myślą od czegoś książk. (to try) to put sth out of one’s mind, (to try) to forget sth- chciała uciec myślą od codziennych trosk she wanted to forget her everyday concerns- zwrócić się myślą a. myślami ku czemuś/komuś to turn one’s thoughts to sth/sb- rozwój myśli technicznej w ostatnich latach the development of technical thought in recent years2. (wynik rozumowania) thought, idea- zawiłe myśli filozoficzne complicated philosophical thoughts- wypowiadać a. wyrażać myśl to express a thought- wymiana myśli an exchange of ideas- czytać w czyichś myślach to read sb’s thoughts- podzielić się z kimś myślami to share one’s thoughts with sb- być z kimś jednej myśli to be of the same mind a. opinion as sb- dręczyła go myśl, że nie podoła tej pracy he was racked by the thought of not being able to cope with the job- snuły mu się po głowie leniwe myśli o wakacjach he was thinking lazily about the holidays- odpędzać natrętne myśli to try to get rid of persistent thoughts- być złej myśl to be pessimistic- przebiegła mi przez głowę myśl a thought flashed through my mind- nurtowała mnie myśl o wyjeździe I kept turning over in my mind the idea of leaving- błysnęła mi w głowie myśl, że… it flashed through my mind that…- muszę wybić sobie z głowy myśli o kupnie nowej sukienki I have to forget the idea of buying a new dress- uczepić się jakiejś myśli to cling to a thought a. an idea- opanowała a. opętała go myśl o wyjeździe za granicę he’s obsessed with the idea of going abroad- nie móc się pogodzić z myślą o czymś/że… to not be able to come to terms a. grips with the idea of sth/that…- oswoić się z myślą, że… to come to terms with the thought that…- pożegnać się z myślą o czymś przen. to kiss goodbye to the idea of sth- uderzyła mnie myśl, że… it struck me that a. I was struck by the thought that…3. (pogląd) thought- myśl filozoficzna/religijna philosophical/religious thought4. (pomysł) idea- to jest myśl! that’s a thought- bić a. łamać się z myślami to be unable to make up one’s mind- kolega podsunął mi myśl o kandydowaniu na posła a friend of mine suggested that I stand for MP- natchnąć kogoś myślą o zrobieniu czegoś to inspire sb to do sth- porzucić myśl o czymś to give up the idea of sth- zaświtała mi w głowie myśl, że… it occured to me that…- strzeliła mi do głowy myśl I had a sudden idea- nosił się z myślą o zakupie samochodu he was thinking about buying a car5. książk. (intencja) intention, intent- moją myślą było, by ten ośrodek służył wszystkim potrzebującym my idea was that the centre should serve everyone in need- myśl o budowie nowego szpitala the idea of building a new hospital- wszystko idzie po mojej myśli everything is going as I intended- w myśl czegoś in accordance with sth, according to sth- □ myśl przewodnia książk. keynote- czarne myśli gloomy thoughts książk.- złota myśl książk. words of wisdom* * *-i; -i; gen pl; -i; fmieć kogoś/coś na myśli — to have sb/sth in mind
robić coś z myślą o kimś — to do sth for sb lub for sb's sake
w myśl tej zasady... — according to this principle...
* * *f.1. thought, idea.2. (= myślenie) thinking; to mi nawet przez myśl nie przeszło it never occurred to me; coś/ktoś komuś przywodzi na myśl kogoś/coś sth/sb reminds sb of l. about sb/sth; bądź dobrej myśli hope for the best, think positive; kogo/co masz na myśli? who(m)/what do you mean?; na myśl o tym robi mi się niedobrze the very thought l. idea of it makes me sick; często wracam myślą do tamtych dni I often recall those days; błądzić gdzieś myślami be far away, fantasize about sth; być pochłoniętym (jakąś) myślą l. (jakimiś) myślami be absorbed in thought.3. (= umysł) mind; przyszło mi na myśl, że... it came to me that..., it came to my mind that..., it occurred to me that..., it crossed my mind that...; nie mogę się pogodzić z myślą, że... I cannot reconcile myself with the thought of...4. (= pojęcie, sąd) opinion, view; czarne myśli gloomy thoughts; wymiana myśli exchange of ideas l. views; czytać komuś w myślach read sb's mind; muszę zebrać myśli I need to concentrate; złota myśl aphorism; w myśl tej zasady according to this principle.5. (= idea) idea, concept; błysnęła mi myśl, że... it crossed my mind that...; podzieliła się z nami swoimi myślami na temat... she shared with us her ideas l. thoughts concerning l. on...; myśl przewodnia main l. central idea; iść za czyjąś myślą share sb's opinion; genialna myśl brilliant idea; bić się z myślami be of l. in two minds about sth; wszystko idzie po mojej myśli everything is going just as I planned; nosić się z myślą kupna domu consider l. contemplate buying a house; podsunął mi świetną myśl he gave me a great idea; robimy wszystko z myślą o ludziach potrzebujących pomocy we do everything to help the needy.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > myśl
-
110 po
praep. 1. (później niż) after- po śniadaniu/pracy/wojnie after breakfast/work/the war- po chwili after a bit a. moment- po godzinie/dwóch latach an hour/two years later, after an hour/two years- po dwuletnim pobycie w więzieniu after two years in prison- po południu in the afternoon- pięć/kwadrans po czwartej five/a quarter past four- wróciła po dwunastej she came back after twelve- po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w szkole after a. on graduating he began working at a school- zdrzemnął się po wyjściu gości he nodded off after the guests had left pot.- po pięćdziesiątce musisz zacząć dbać o siebie when you’re over fifty you need to take care of yourself- po czym and then, after which- oprowadził mnie po starym mieście, po czym zaprosił na piwo he showed me around the Old Town and then invited me for a beer- po czasie late- oddał referat pięć dni po czasie he handed in his paper five days late2. (w przestrzeni, w różnych miejscach) (all) over, around, round GB- po całym mieście/kraju/domu all over (the) town/the country/the house- po całej Europie all over Europe, throughout the whole of Europe- ubrania porozrzucane po pokoju clothes flung all over a. scattered around the room- porozlewać wodę po podłodze to spill water all over the floor- biegać po sklepach to run round the shops pot.- chodzić po korytarzu/pokoju to walk up and down the corridor/around the room- chodzić po lesie/górach to walk in the forest/mountains- oprowadzić kogoś po zamku to show sb around a castle- szukać czegoś po encyklopediach to look a. hunt through encyclopedias for sth- szepczą o tym po kawiarniach tongues are beginning to wag (about it)3. (o powierzchni) (na) on; (wzdłuż) along- chodzić po piasku/trawie to walk on sand/grass- poruszać się po szynach to move (along) on rails- jechać na rowerze po szosie/ścieżce to cycle along a. on a road/path- ślizgać się po zamarzniętym jeziorze to skate on a frozen lake- bębnić palcami po stole to drum one’s fingers on the table- wchodzić/schodzić po schodach to walk up/down the stairs- zjeżdżać po poręczy to slide down the banisters- zupa ściekała mu po brodzie the soup was dripping down his chin- poruszać się po linii prostej to move in a straight line- przechodzić przez jezdnię po pasach to cross the road at a zebra crossing- głaskać kogoś po włosach/policzku to stroke sb’s hair/cheek- całować kogoś po rękach to kiss sb’s hands- pokrzywy parzyły go po nogach nettles were stinging his legs4. (o stronie) on- po tej/drugiej stronie ulicy on this/on the other side of the street- po prawej stronie drogi to the right of the road- po obu stronach kartki on both sides of the paper- kawałek chleba posmarowany po wierzchu dżemem a piece of bread with jam spread on top- placek przypalony po brzegach a pie burnt along the edges5. (do górnej granicy) (przestrzennej) (up) to, as far as; (czasowej) up to, till, until- po szyję/czubek głowy up to the neck/the top of one’s head- silne wiatry od Bałkanów po Skandynawię strong winds from the Balkans up to Scandinavia- wody było po kolana the water was knee-deep- talerz pełen po brzegi a plate full to the brim- od średniowiecza po schyłek Oświecenia from the Middle Ages up to a. until the end of the Enlightenment- od profesora po sekretarkę from the professor down to the secretary6. (w hierarchii, kolejności) after- była w naszym domu pierwszą osobą po ojcu she was the second most important person in our home after father- miał piąty po zwycięzcy czas na mecie he had the fifth best time (after the winner)- jeden po drugim one after the other a. another- przesłuchiwał taśmę po taśmie he listened to one tape after another- krok po kroku step by step- dzień po dniu day after day; day in, day out7. (dziedziczenie) from (kimś sb)- odziedziczyć coś po kimś to inherit sth from sb- objąć stanowisko po kimś to take over sb’s position, to succeed sb- objął tron po wuju he succeeded his uncle to a. on the throne- dom miał po dziadku he inherited the house from his grandfather- po matce miała talent muzyczny she had inherited her mother’s musical talent- prowadził po ojcu sklep mięsny he ran a butcher’s shop inherited from his father- nosić imię po dziadku to be named after one’s grandfather8. (następstwo) [sprzątać, zmywać] after (kimś sb)- rozpaczać po kimś to grieve over a. for sb- płakać po kimś to mourn sb- obiecywać sobie coś a. oczekiwać czegoś po kimś/czymś to expect sth from sb/sth- nie obiecuj sobie po nim zbyt wiele don’t expect too much from him- czego oczekujesz po tym zebraniu? what are you expecting from the meeting?- butelka po mleku/piwie a milk/beer bottle- pusty worek po ziemniakach an empty potato sack9 (na podstawie) by- poznać kogoś po głosie/ruchach to recognize sb by their voice/movements- po czym go poznałeś? how did you recognize him?- widać po twoich oczach, że jesteś zmęczona I can see a. tell by your eyes that you’re tired- sądząc po akcencie, (on) pochodzi z Dublina judging by a. from his accent, he comes from Dublin10 (cel) for (kogoś/coś sb/sth)- stać w kolejce po mięso to stand in the meat queue, to queue up for meat- zadzwonić po lekarza/taksówkę to phone for the doctor/a taxi- poszła do sklepu po chleb she went to the shop for some bread- poszedł po wnuczkę he went to collect his granddaughter- zatelefonowała do niego po radę she called him to ask for some advice- przyszedłem tu tylko po to, żeby wyjaśnić całą sprawę I just came here to explain the whole thing a. business pot.- nie po to przez pięć lat studiowałam prawo, żeby pracować jako kelnerka I didn’t study law for five years (in order) to work as a waitress- co a. cóż ci po pękniętej filiżance? what do you need a cracked cup for?- nic mi po takich radach what’s the use of advice like that?- nic tu po mnie I’m not needed here; I may as well go a. be off pot- po co what for?, why?- po cóż whatever for?- po co ci nóż? what do you need a knife for?- nie wiem, po co tu przyszła I don’t know what she came here for a. why she came here11 (wyrażające miarę, liczbę, wartość) po trzy z każdej strony three on each side- po parę razy dziennie several times a day- trzy pliki po sto banknotów (każdy) three bundles of a hundred banknotes each- po 2 złote za sztukę (at) 2 zlotys each a. apiece- po 5 złotych za kilo (at) 5 zlotys a a. per kilo- po ile? a. po czemu? przest. how much?- po ile te pomidory? how much are these tomatoes?- wchodziły po jednej they entered one by one a. one at a time- podchodzić do stołu po dwóch/trzech to come up to a. approach the table in twos/threes- po trochu bit by bit, little by little- zapłaciliśmy po dziesięć złotych we paid ten zlotys each- dostali po dwa jabłka they each got two apples- każde dziecko dostało po zabawce each child a. each of the children got a toy- Adam i Robert wygrali po książce Adam and Robert each won a book12 (w wyrażeniu przysłówkowym) po ojcowsku/profesorsku/chłopięcemu like a father/professor/boy- zrób to po swojemu do it your own way- czy mówisz po litewsku/włosku? can you speak Lithuanian/Italian?- powiedz to po angielsku say it in English■ po temu (stosowny) for it- to nie miejsce i czas po temu this is not the (right) time or place for it- powiem jej, kiedy nadarzy się po temu okazja I’ll tell her when I get the chance a. opportunity- mam po temu powody I have my reasons- miała wszelkie warunki po temu, żeby być dobrą aktorką she had all the makings of a good actress* * *abbr ( SZKOL: = Przysposobienie Obronne)* * *poprep.+ Loc.1. ( czas) after; past; dziesięć po trzeciej ten past l. after three; już po wszystkim it's all over now; mądry Polak po szkodzie everybody's got 20/20 hindsight, (it's easy to be) wise after the event; po chwili after a while, a moment later; po lecie przychodzi jesień summer is followed by fall l. autumn; po kilku latach after a few years, (a) few years later; po śniadaniu after breakfast; po zmroku after dark; przyjadę po świętach I'll come after Christmas.3. ( pochodzenie) from, of; butelka po winie (empty) wine bottle; garnek po mleku dirty milk pot; puszka po rybach empty fish can; rzeczy po kimś hand-me-downs.4. (= na podstawie) by; nie dać czegoś znać po sobie not let sth show; rozpoznać kogoś po akcencie/głosie recognize l. tell sb by his l. her accent/voice.5. ( dziedziczenie) after, from; dostała imię po babce she was named after her grandmother; głos mam po ojcu I get my voice from my father; objąć stanowisko po kimś take over from sb; spadek po wujku inheritance from one's uncle.6. ( hierarchia) after, next to; najważniejszy po prezydencie next to president; pierwszy po Bogu next to God; po Mickiewiczu after Mickiewicz.7. (przestrzeń, powierzchnia) in, around, on, over, along; całować kogoś po policzkach/rękach kiss sb's cheeks/hand; chodzić po linie walk on a rope; dreszcz przebiegł mi po plecach chill ran down my spine; głaskać kogoś po włosach stroke sb's hair; po drugiej stronie on the other side; po kładce over the footbridge; po korytarzu in l. along the corridor; po kraju around the country; po lesie/górach in the forest/mountains; po linii prostej in a straight line; po niebie in the sky; po mieście around the city; po okolicy around the neighborhood; po pokoju around the room; po trawie on grass; schodzić po schodach/drabinie go down the stairs/ladder; wchodzić po schodach/drabinie go up the stairs/ladder; wędrować po górach walk l. hike the mountains.8. ( rozciągłość w przestrzeni) around, round; chodzić po ludziach go from door to door; przesiadywać po kawiarniach sit around in cafes; jeździć po sanatoriach go from one sanatorium to another; włóczyć się po sądach drag o.s. from court to court.9. ( rozciągłość w czasie) to, till, until; pisać po całych dniach write for days on end; ślęczeć po nocach sit up late.10. ( systematyczność) by; po kawałku piece by piece, bit by bit; po trochu bit by bit; little by little.11. + Acc. ( zasięg) (up) to; stać w wodzie po kolana stand knee-deep in water; kufel wypełniony po brzegi beer mug full to the brim; uśmiać się po pachy laugh one's head off.12. + Acc. ( kres) till, until, to; aż po wszystkie czasy przest. till l. to the end of time; po dziś dzień przest. to this day.13. + Acc. ( cel) for; przyjść po poradę come for advice; dzwonić po lekarza call a doctor; sięgać po poradnik reach for a handbook; po co? what for?; po co to robisz? what are you doing this for?; nie pójdę tam, bo i po co? I'm not going there, what's the use?; po co o tym myślisz? what's the use of thinking about it?; nie wiem, po co to zrobiłem I don't know what I did it for; licho wie po co god knows why; po co ta mowa? pot. save your breath; po jakie licho l. kiego grzyba? pot. what the heck l. hell for?14. + Acc. (okeślona, powtarzająca się ilość, liczba) a, per; po trzy złote za kilogram three zloty a kilo; po pięć sztuk w paczce five items per pack.16. + Dat. ( sposób) in; po angielsku/polsku in English/Polish; po bożemu in a godly fashion; po cichu silently; po góralsku highlanders' fashion; po koleżeńsku friendly; po ludzku humanely; po mistrzowsku in a masterly way; po nowemu in a new way; po ojcowsku like a father; po pijanemu when drunk; po prostu just like that; po staremu in the (same) old way; posuwać się po omacku grope in the dark.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > po
-
111 przeciw
Ⅰ praep. 1. (kontra) against (komuś/czemuś sb/sth); Prawo, Sport versus- protest przeciw czemuś a protest against sth- szczepienia przeciwko grypie flu vaccination, vaccination against flu- ustawa przeciwko zorganizowanej przestępczości a law against organized crime- przestępstwa przeciw życiu i mieniu crimes against life and property- grzech przeciw moralności a sin against morality- sprawa Kowalski przeciwko Lisowi (the case) Kowalski against a. versus Lis- mecz Polska przeciwko reszcie Europy the Poland against the rest of Europe match- walczyć/grać przeciw komuś/czemuś to fight/play against sb/sth- być przeciwko czemuś to be against sth- byli przeciw budowie autostrady they were against the building of the motorway- mieć coś przeciwko komuś/czemuś to have something against sb/sth- nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have nothing against sb/sth, not to mind sb/sth- czy masz coś przeciwko temu, że go zaproszę? do you mind if I invite him?- jeśli nie masz nic przeciwko temu if that’s all right with you, if you don’t mind- „pozwoli pani, że otworzę okno?” – „nie mam nic przeciwko temu” książk. ‘is it okay a. all right if I open the window?’ – ‘yes, I don’t mind at all’- mieć kogoś/coś przeciw sobie to have sb/sth against one2. przest. (w przeciwnym kierunku) against- przeciw prądowi/wiatrowi against the current/windⅡ adv. 100 głosów za i 20 przeciw 100 votes for and 20 against- dwunastu posłów było przeciw twelve deputies were againstⅢ przeciw- w wyrazach złożonych anti-, counter-■ za i przeciw for and against- argumenty za i przeciw arguments for and against, pros and cons- wyważyć wszystkie za i przeciw to weigh up (all) the pros and cons* * *(+dat) againstsprawa Kramer przeciw Kramerowi — PRAWO the case Kramer versus Kramer
czy ma Pan(i) coś przeciwko temu, żebym zapalił? — would you mind if I smoked?
* * *prep.+ Dat.1. (= opozycja) against, contra; protestować przeciw rasizmowi protest l. take a stand against racism; być przeciw czemuś be against sth, object to sth; głosy przeciw nays; większość głosów jest przeciw nays l. noes have it; argumenty za i przeciw pros and cons, for and against; mieć coś przeciwko komuś/czemuś mind sb/sth, have sth against sb/sth; jeśli nie masz nic przeciw temu if it's l. that's all right with you, if you don't mind; nie mieć nic przeciw czemuś have no objections to sth; miałem okoliczności przeciw sobie odds were against me, circumstances were very unfavorable; przeciw kierunkowi wskazówek zegara anticlockwise, counterclockwise; jestem przeciw I'm against, I disapprove, I object; protestować przeciw czemuś protest against sth, raise one's objections against sth; w proteście przeciw czemuś in protest against sth.2. (= nieposłuszeństwo) against; działać przeciw prawu act against the law.3. (= środek) against, anti-; szampon przeciw łupieżowi anti-dandruff shampoo.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > przeciw
-
112 szczęście
-a; nt( pomyślny traf) (good) luck; ( stan ducha) happinessmieć szczęście — to be lucky lub in luck
nie mieć szczęścia — to be unlucky lub of luck
na szczęście — fortunately, luckily
* * *n.1. (= powodzenie) luck ( w czymś in sth l. at sth) (do kogoś/czegoś with sb/sth); good luck, (good) fortune; na szczęście... l. szczęściem... l. (całe) szczęście, że... fortunately...; luckily...; happily...; by a stroke of luck l. good fortune...; całe szczęście, że ciebie tam nie było it was fortunate that you weren't there; szczęście, że nikt nie zginął mercifully, nobody was killed; mieć szczęście be in luck; nie mieć szczęścia be down on one's luck; mieć szczęście w czymś be lucky in sth; nie mam szczęścia do kobiet I have no luck with women; szczęście w nieszczęściu, że... the only lucky thing is that...; przynosić komuś szczęście bring sb luck l. good fortune; próbować szczęścia (w czymś) try one's luck l. fortune (at sth); dziecko szczęścia przen. minion of fortune; łut szczęścia a little bit of luck; uśmiech szczęścia smile of fortune; kto nie ma szczęścia w kartach, ten ma szczęście w miłości (przysłowie, często odwracane) unlucky at cards, lucky in love.2. (= błogość, radosne samopoczucie) happiness, felicity, bliss; szczęście małżeńskie marital bliss; nic mi więcej do szczęścia nie potrzeba this is all I need to make me happy; dać komuś szczęście make sb happy.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > szczęście
-
113 i|ść
impf (idę, idziesz, szedł, szła, szli) Ⅰ vi 1. (kroczyć) to go, to walk- iść na piechotę a. piechotą to go on foot- doktor idzie do swojego gabinetu the doctor is going to his surgery- idź do domu go home- szedł wolno, powłócząc nogami he was walking slowly, dragging his feet ⇒ pójść2. (przemieszczać się) chmury szły nisko the clouds passed low in the sky- konie szły truchtem/galopem the horses were trotting/galloping- bezradnie patrzyli, jak ich rzeczy idą na dno they looked on helplessly as their things went under ⇒ pójść3. (udać się w jakimś celu) to go- iść na mecz to go to (see) a match- iść na film to go to (see) a film- iść na koncert to go to a concert- iść po zakupy to go shopping- iść popływać/pojeździć na nartach to go swimming/skiing- idź po lekarstwa dla babci go and buy grandma’s medicine/pills- bała się iść na zastrzyk she was afraid of having a. going for an injection- powinieneś iść do lekarza you ought to go to a. go and see a doctor- idę dziś z wizytą do cioci I’m visiting my aunt today- idę do koleżanki I’m going to visit my friend- iść do szpitala/więzienia to go into hospital/to prison- robi się późno, idź do łóżka it’s getting late, go to bed4. (odbywać się) to go; [film, przedstawienie, słuchowisko] to go out- najpierw szły wiadomości sportowe pot. the sports news came first- program idzie na żywo pot. the programme is going out live- przypomina postać z filmu, który szedł niedawno w telewizji pot. he resembles a character from a film that was recently shown on TV- nikt się nie pchał, wszystko szło sprawnie there was no pushing or shoving, everything went smoothly- na początku interes szedł dobrze pot. at the beginning business was going a. went well- nie wszystko szło po jej myśli not everything went as she would have liked- w szkole nauka szła mu kiepsko pot. he didn’t do well at school- „jak ci idzie?” – „w porządku” pot. ‘how’s it going?’ – ‘okay’ pot.- nie szło mu jakoś to malowanie pot. the painting seemed to take him a long time5. (nadciągać) to approach- idzie burza there’s a storm coming, a storm is approaching- idzie na nas wyż ze wschodu a high is approaching us from the east- szła wysoka fala powodziowa a high flood wave was approaching6. przen. (dochodzić) [zapach, dźwięk] to come- światło idące ze środka budynku the light coming from the house- klekot szedł od strony pałacu the clatter came from the direction of the palace- z Berlina idą niepokojące komunikaty there are disturbing reports (coming) from Berlin7. (funkcjonować) to run, to work- maszyny idą pełną parą the machines are running a. working at full speed- zegar za szybko idzie the clock’s fast8. (być przeznaczonym) to go- większość dochodów szła na jedzenie i lekarstwa most of his/her earnings went on a. were spent on food and medicine- stare gazety idą na makulaturę (the) old newspapers go for recycling- wiele dzieł sztuki idzie pod młotek many works of art are going under the hammer- po sezonie narty idą w kąt when winter’s over, the skis go back in the cupboard ⇒ pójść9. (ciągnąć się) [droga, szlak] to run- tory idą przez las the (railway) track a. line runs through a forest- wzdłuż muru szedł napis: zwyciężymy there was an inscription running along the wall: we shall overcome- domy szły rzędem wzdłuż ulicy the houses lined the street10. (o planach, zamierzeniach) to go- iść na studia to go to university- nikt z nas nie idzie na medycynę none of us is going to study medicine- powinna szybko skończyć szkołę i iść do pracy she should leave school as soon as possible and find a job- iść na lekarza/nauczyciela pot. to study to become a doctor/teacher- była dumna, że syn idzie do dyplomacji she was proud that her son was to be a diplomat- tylko głupi idzie do łopaty pot. manual work is for those without brains- iść za kogoś (za mąż) to marry sb- po co było jej za niego iść? what did she (go and) marry him for?- chce, żeby córka szła za mąż s/he wants her daughter to get married a. find a husband ⇒ pójść11. przest. (postępować) to follow- chciała iść śladem matki i zostać naukowcem she wanted to follow in her mother’s footsteps and become a scientist- czy teatr ma brać wzory z kina, czy iść własną drogą? should the theatre imitate the cinema or go its own way?- iść z duchem czasu to move with the times- iść za kimś to follow sb- iść za porywem serca to listen to a. follow one’s heart ⇒ pójść12. (zbliżać się) to approach, to come- idą święta Christmas/Easter is approaching- idzie ciepła jesień a warm autumn is ahead of us a. on its way- chyba idzie na deszcz it looks as though it’s going to rain, it looks like rain- ile dziecko ma lat? – idzie mu piąty rok pot. how old is the child? – s/he’s getting on for five13. (mijać) to go by- czas idzie nieubłaganie naprzód time goes marching on- tego lata szły naprzemian dni słoneczne i deszczowe this summer it was sunny one day and rainy the next14. kryt. (występować w danej ilości) iść w coś to amount to sth- odszkodowania idące w miliony złotych damages amounting to millions of zlotys- nakłady jego książek szły w setki tysięcy egzemplarzy his books were sold in editions of hundreds of thousands ⇒ pójść15. pot. (być sprzedawanym) to sell- w tym roku ta literatura nie idzie this kind of fiction isn’t selling well this year- po ile idą dziś dolary? what’s the going rate for the dollar today?Ⅱ v imp. pot. (udać się) nie idzie czegoś zrobić sth can’t be done- to był człowiek, z którym nie szło pracować s/he was a (really) difficult person to work with- piekielnie zimno, ale idzie wytrzymać it’s freezing outside, but it’s not unbearable■ a co za tym idzie… and, following on from this/that…; and consequently a. in consequence… książk.- idzie mu/jej o coś he/she means a. intends sth- idzie mu o zdobycie władzy he means a. intends to seize power- był świadom stawki, o którą szło he was aware of the stakes involved- iść na coś to agree to sth- iść na współpracę z wrogiem to agree to collaborate with the enemy- iść na kompromis to reach a compromise- iść sobie to go away- iść w zapomnienie a. niepamięć to be forgotten- iść w górę/dół to go up/down- wstąpił do partii i szybko szedł w górę he joined the party and advanced rapidlyThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > i|ść
-
114 pierwsz|y
Ⅰ num ord. [klasa, rocznica, strona] first- pierwszy tom/rozdział the first volume/chapter, volume/chapter one- pierwsza osoba liczby pojedynczej/mnogiej Jęz. (the) first person singular/plural- pierwsza rocznica ślubu first wedding anniversary- pierwsza wojna światowa the First World War, World War I- student pierwszego roku a first-year student- pierwsza linijka od góry/od dołu the first line from the top/from the bottom- pierwszy dotarł do mety/był pierwszy na mecie he was the first to reach the finishing line/he came (in) first- kto skończył pierwszy? who was the first to finish?, who finished first?- wysunął się na pierwsze miejsce w konkursie he advanced to (the) first place in the competition- pierwszy raz tu jestem I’ve never been here before- jako pierwszy zabrał głos delegat Rosji Russia’s a. the Russian delegate was the first to speak- jako pierwszy w rodzinie skończył studia he was the first in the family to graduate- przyszła jako jedna z pierwszych she was one of the first to arrive- idź pierwszy! you go first!- z tych dwóch sugestii pierwsza wydaje się lepsza of the two suggestions, the first a. the former seems (the) better- lubię i horrory i thrillery, ale wolę te pierwsze I like both horror films and thrillers, but I prefer the former- ten pierwszy (z wymienionych)…, a ten drugi… the former…, and the latter- pierwszy i ostatni the first and the last- nie pierwszy i nie ostatni raz się kłócą a. to nie ich pierwsza kłótnia i nie ostatnia it’s not their first quarrel, and it won’t be their last- przyrzeknij, że to był pierwszy i ostatni raz promise (that) it won’t happen again- pierwsza z brzegu książka (najbliższa) the first book to hand- wszedł do pierwszej z brzegu kawiarni he walked into the first café he saw a. came across- chwycił się pierwszego lepszego wykrętu he seized on any old excuse a. the first excuse that came to mind- to może zrobić pierwszy lepszy anybody can do it; every Tom, Dick, and Harry can do it pot.- nie był pierwszym lepszym Chińczykiem, ale admirałem he wasn’t just any old Chinese, but a Chinese admiralⅡ adj. 1. (początkowy) [śnieg, oznaka, wrażenie] first- pierwsze truskawki/pomidory early a. the first strawberries/tomatoes- (on) nie jest już pierwszej młodości he’s no longer in the first flush of youth; he’s a bit long in the tooth pot.- spadł pierwszy śnieg it’s the first snow of the season- powieść z życia pierwszych chrześcijan a novel about the life of the early Christians- w pierwszych latach XX wieku in the first a. early years of the 20th century- w pierwszej chwili at first- w pierwszej chwili myślałam, że to sen at first I thought it was a dream- od pierwszej chwili from the (very) first- od pierwszej chwili nie ufała mu she didn’t trust him from the (very) first- z pierwszego snu obudził go hałas na ulicy he was woken from the first, deep phase of sleep by noise in the street2. (główny) [nagroda] first, main; [oficer, sekretarz] first- pierwsza dama the first lady- pierwsza dama swinga przen. the first lady of swing- mąż Anny był pierwszą osobą w rodzinie Anna’s husband was the most important person in the family- pierwszy plan foreground; przen. foreground, forefront- na pierwszym planie in the foreground; przen. in the foreground, in a. at the forefront- stawiać kogoś/coś na pierwszym planie a. miejscu to put sb/sth first- wysunąć się na pierwszy plan a. pierwsze miejsce to come to the forefront- pierwsze potrzeby basic needs- artukuły pierwszej potrzeby necessities- pierwszy po Bogu the most important person3. (najlepszy) [gatunek, klasa, kategoria, liga] first; [specjalista, znawca] foremost- był pierwszym uczniem w szkole he was the best pupil in his school- jeden z pierwszych ekspertów w dziedzinie psychologii dziecka one of the foremost experts on child psychology- chce być we wszystkim pierwszy he wants to be the best at everything- pierwszej klasy a. pierwszej wody aktor a first-class a. first-rate actor- film był pierwsza klasa! pot. that was some film!Ⅲ m (data) the first- pierwszy (maja) the first (of May)- dziś pierwszy lipca it’s the first of July a. July the first today- wyjechała pierwszego she left on the first- pensji z trudem starcza mi do pierwszego I find it hard to make ends meetⅣ pierwsza (godzina) one (o’clock)- spotkajmy się o pierwszej let’s meet at one- jest pół do pierwszej it’s half past twelveⅤ pierwsze (danie) first course- na pierwsze zjemy zupę pieczarkową we’ll have mushroom soup as a first course■ być pierwszym do dowcipów/gotowania to love jokes/cooking- być pierwszym do pomocy to be eager to help- zawsze jest pierwszy do bijatyki he’s always getting into scraps pot.- do pracy był pierwszy he was never work-shy- pierwszy raz słyszę! a. pierwsze słyszę! pot. that’s news to me!, that’s the first I’ve heard about it!- pierwsze słyszę, że się pobrali I didn’t know they’d got married- na pierwszy rzut oka at first glance a. sight- na pierwszy rzut oka wszystko było w porządku at first glance everything was in order a. O.K.- od pierwszego wejrzenia a. spojrzenia at first glance a. sight- miłość od pierwszego wejrzenia love at first sight- poznać się na kimś od pierwszego wejrzenia (docenić) to see sb’s worth the moment one sets eyes on sb; (przejrzeć) to see through sb the moment one sets eyes on sb- po pierwsze first (of all), firstly; in the first place pot.- po pierwsze musisz skończyć studia first a. first of all, you must graduate- są dwa powody: po pierwsze…, a po drugie… there are two reasons: first(ly), …, and second(ly), …- kto pierwszy, ten lepszy przysł. first come, first served; the early bird catches the worm przysł.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > pierwsz|y
-
115 pi|sać
impf Ⅰ vt 1. (zapisywać) to write; (na maszynie) to type- pisać wzory na tablicy to write formulae on the blackboard- ona ładnie/brzydko pisze her handwriting is good/bad- pisać drobnym maczkiem to have minute handwriting, to write in a small hand- pisać z błędami ortograficznymi to make a lot of spelling mistakes- pisać ręcznie to write by hand- odręcznie pisana notatka a handwritten note- pisać na komputerze to write a. type on a computer- pisać po polsku/angielsku to write in Polish/English- pisać długopisem/ołówkiem to write in pen/pencil- daj mi coś do pisania (długopis, ołówek) give me sth to write with; (kartkę) give me sth to write on- przybory do pisania writing materials ⇒ napisać2. (tworzyć) to write- pisać wiersze/powieści/piosenki/opery to write poems/novels/songs/operas- pisać do gazet to write for the newspapers- żyć z pisania to make a living from writing- zarabiać na życie pisaniem to write for a living- tekst pisany po łacinie a text written in Latin- dużo pisał he wrote a lot- pisać o czymś a. na temat czegoś to write about sth- dobrze/źle pisać to write well/badly- pisać ciekawie/barwnie to write interestingly/vividly- piszę, co czuję I write what I feel- mieć łatwość pisania to write with ease ⇒ napisać3. (korespondować) to write- pisać list/skargę do kogoś to write a letter/letter of complaint to sb- pisać podanie o coś to apply for sth- pisać do kogoś to write to sb- pisać komuś o czymś to write to sb about sth- pisać do domu to write home- pisał, żebyśmy się nie martwili he wrote to us to say that we shouldn’t worry ⇒ napisać4. to report- prasa pisze, że… newspapers report that…- piszą o nim/tym wszystkie gazety he’s/it’s in all the papers ⇒ napisaćⅡ vi 1. (być piśmiennym) to (be able to) write- jeszcze nie umieją pisać they can’t write yet2. [długopis, pióro] to write- ten długopis nie pisze this pen doesn’t write- to pióro dobrze pisze this pen writes well3. kryt. (być napisanym) co tu pisze? what does it say here?- w książce pisze, że… it says in the book that…Ⅲ pisać się 1. [słowo, wyrażenie] to be spelled a. spelt- jak to się pisze? how do you spell it?- to się pisze rozłącznie it’s written as two words- to się inaczej pisze, a inaczej wymawia it’s pronounced differently from the way (that) it’s spelled2. (o nazwiskach) oni piszą się z niemiecka they spell their name in the German way 3. pot. (decydować się) pisać się na coś to be ready for sth- ja się na to nie piszę! I’m out of it! pot.- nie piszę się na taki wydatek I can’t afford to spend so much■ co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr let bygones be bygones- to wszystko jest palcem na wodzie pisane it’s all up in the airThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > pi|sać
-
116 p|ora
Ⅰ f 1. (część dnia, roku) time; (okres) season- pora dnia a time of the day- cztery pory roku the four seasons- o tej porze dnia/roku at this time of the day/year- jest ciepło jak na tę porę roku it’s warm for this time of the year- możesz dzwonić o każdej porze dnia i nocy you can call at any time of the day or night- pora udoju/karmienia milking/feeding time- pora śniadania/kolacji breakfast/supper time- w porze obiadowej at lunchtime- w porze popołudniowej in the afternoon- pora deszczowa the rainy season- w porze lęgowej/godowej during the hatching/mating season- letnią/zimową porą książk. in the summertime/wintertime- nigdy nie wstaję o tak wczesnej porze I never get up this early in the morning- od tej pory będę uważał from now on I’ll be more careful- od tej a. tamtej pory go nie widziałem I haven’t seen him since then- nigdy do tej pory tu nie byłem I haven’t been here before2. (moment) time- najlepsza/najgorsza pora na spacer the best/worst time to go for a walk- to nie jest (odpowiednia) pora na żarty this is no time for jokes- nadeszła pora, żeby… the time has come to…- pora spać! it’s time for bed a. it’s bedtime!- pora na obiad! it’s time for dinner a. it’s dinnertime!- na mnie już pora I must be off now- pora już, żeby ludzie to zrozumieli it’s time people realized it- najwyższa pora, żeby wyszła za mąż it’s high time for her to get married- przyszliście w samą porę you’re just in time- na szczęście w porę skończyłem fortunately I finished in time- w samą porę! a. najwyższa pora! about time too!- zrobić coś nie w porę to do sth at the wrong time- ich wizyta była zupełnie nie w porę they came at the wrong timeⅡ praed. pora zaczynać it’s time to start- najwyższa pora wracać it’s high time to go back- pora było się żegnać it was time to say goodbye- nie pora teraz płakać this is no time for cryingThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > p|ora
-
117 wolno3
praed. 1. (przyzwolenie) wolno nam było przebywać poza domem do ósmej wieczorem we were allowed to stay out till eight p.m.- mnie wszystko wolno I’m free a. allowed to do whatever I please a. like- nie wolno mi pić I’m not allowed to drink- są sprawy, o których nie wolno nam nigdy zapomnieć there are things that we should never allow ourselves to forget- sam powinieneś wiedzieć, co wolno, a czego nie wolno you should know better what’s allowed and what isn’t- tu nie wolno palić smoking is forbidden a. is not allowed here- „psów wprowadzać nie wolno” ‘no dogs allowed’- nie wolno ci o tym nikomu mówić you mustn’t mention this to anyone- tak nie wolno! you can’t do (a thing like) that!2. (w zwrotach grzecznościowych) czy wolno? may I? książk.- czy wolno o coś zapytać? can a. may I ask something?- jeśli wolno if I may książk.- jeśli mi wolno tak powiedzieć if I may a. might say so książk.- niech mi wolno będzie przedstawić naszego gościa… allow me to introduce our guest…■ wolnoć Tomku w swoim domku przysł. ≈ a man’s house is his castleThe New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > wolno3
-
118 können
2. ( beherrschen, verstehen) umieć, znać, potrafić;ich kann nicht nie mogę (anders, mehr inaczej, więcej);ich kann kein Deutsch nie znam niemieckiego;du kannst deutsch sprechen możesz mówić po niemiecku;ich kann schwimmen umiem pływać;ich kann das nicht machen nie mogę oder nie potrafię tego zrobić;sie kann nichts dafür to nie jej wina;er könnte das machen on mógłby to zrobić;man kann (könnte) sagen można (można by było) powiedzieć;es kann, könnte sein może być;ich habe das nicht glauben können nie mogłem w to uwierzyć;er könnte Recht haben on może mieć rację;könntest du …? czy mógłbyś …?, czy mogłabyś …?;was kann ich dafür? co ja mam do tego?; cóż na to poradzę?;so schnell du kannst jak najprędzej;fam. das kann doch nicht wahr sein! (to) nie może być!;fam. ich kann dir sagen! mówię ci!;pop. du kannst mich mal! pocałuj mnie gdzieś! -
119 dürfen
dürfen ['dʏrfən] <darf, durfte, dürfen>1) ( Erlaubnis haben)etw tun \dürfen móc coś zrobić, mieć pozwolenie na cośdas darf man nicht tun nie wolno tego robićich darf annehmen, dass... mogę przyjąć, że...wir \dürfen uns nicht beklagen nie możemy się skarżyćSie \dürfen mir das ruhig glauben śmiało może mi Pan wierzyćman wird doch wohl noch fragen \dürfen! przecież będzie można jeszcze zapytać!wir \dürfen den Bus nicht verpassen nie możemy spóźnić się na autobuswir \dürfen uns nichts anmerken lassen nie możemy dać nic po sobie poznaćdas hätte er nicht tun \dürfen nie powinien był tego robićdu darfst ihm das nicht übel nehmen nie możesz brać mu tego za złees darf nicht sein, dass... niemożliwe, żeby...4) ( in Höflichkeitsformeln)darf ich noch ein Stück Kuchen haben? czy mogę [zjeść] jeszcze kawałek ciasta?dürfte ich um Ihre Aufmerksamkeit bitten? czy mogę prosić o Państwa uwagę?darf ich um den nächsten Tanz bitten? czy mogę prosić o następny taniec?was darf es denn sein? czym mogę służyć?es dürfte genügen, wenn... wystarczyłoby, gdyby...es dürfte wohl das Beste sein, wenn... byłoby chyba najlepiej, gdyby...es klingelt, das dürfte Christina sein ktoś dzwoni do drzwi, to może być Krystyna2. <darf, durfte, gedurft>darf ich? — Ja, du darfst czy mogę? — tak, możeszII. vter darf alles jemu wszystko wolnodarfst du das wirklich? naprawdę wolno ci?das hätten Sie nicht gedurft! tego nie wolno było Panu! -
120 albo
Ⅰ conj. 1. (alternatywa) or- pojadę autobusem albo zamówię taksówkę I’ll go by bus or call a taxi- dziś albo jutro today or tomorrow- to było w roku 1994 albo 1995 it was in 1994 or 1995- albo… albo either… or- albo on, albo ja it’s either him or me- możesz wziąć albo jedną, albo drugą you can take either a. take either one or the other- dojdziesz do stacji albo tędy, albo tamtędy you’ll get to the station this way or that way a. either way- albo jest idiotą, albo prowadzi jakąś przemyślną grę either he’s a fool or he’s playing a very clever game- coś będzie – albo wojna, albo rewolucja, albo jakaś zmiana something’s going to happen – either a war, a revolution, or some kind of change- albo są niekompetentni, albo leniwi, albo jedno i drugie they are either incompetent or lazy, or both- albo więcej or more- zapłacił tysiąc złotych albo więcej he paid a thousand zlotys or more- albo i lepiej pot. or more- dostanie pięć lat albo i lepiej he’ll get five years or more- albo i nie or not- (on) przyjdzie albo i nie either he’ll come or he won’t (come)- to ona albo i nie ona it’s her, or maybe (it’s) not- albo co or something- uciekali, jakbym był duchem albo co they made off as if I were a ghost or something- albo co? pot. or what? pot.- zakochałeś się albo co? are you in love or what a. something? pot.- albo też or else- wydali wszystkie pieniądze, albo też im je ukradli they’ve spent all their money, or else somebody’s stolen it- już wyszedł, albo też nie słyszy telefonu he’s left or else he can’t hear the telephone- dam ci 1000 złotych, albo nie, 900 I’ll give you 1000 zlotys, or maybe 9002. (z groźbą) or (else)- zabieraj się do pracy albo pożałujesz get to work, or you’ll be sorryⅡ part. pot. (czyż) albo on cokolwiek z tego rozumie? can he understand any of this?- albo ja wiem? I don’t really know?- „tylko tyle?” – „albo to mało?” ‘only so much?’ – ‘why, isn’t that a. it enough?’Ⅲ albo, albo inter. (either) one thing or the other!, it’s either-or!- albo, albo, kto nie jest z nami, ten przeciw nam make your choice – either you’re with us or you’re against us* * *conjoralbo... albo... — either... or...
* * *conj.or; albo... albo... either... or...; kup sok pomarańczowy albo wiśniowy buy (either) orange juice or cherry juice; wyjadę albo wieczorem, albo w nocy I'll either leave in the evening or at night; teraz albo nigdy (it's) now or never; albo jeden, albo drugi either one (or the other); może być albo jeden, albo drugi either (one) will do.part.( w retorycznych pytaniach wyrażających wątpliwość) albo ja wiem? how should I know?; albo (to) mu źle? does he have any reason to complain?The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > albo
См. также в других словарях:
nie ma — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. nos, nie było, nie będzie {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} nie istnieje, nie występuje : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie ma kwadratowych kół. W Europie nie ma już lwów. Twierdzić, że Boga nie ma.… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
było nie było — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} tak czy owak, jakkolwiek by na to patrzeć : {{/stl 7}}{{stl 10}}Było nie było, to już trzydzieści lat temu. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}}… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie sposób — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. nos, nie sposób było, nie sposób będzie {{/stl 8}}{{stl 7}} nie ma możliwości; nie da się : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie sposób było wytępić stonkę. Nie sposób przepłynąć w tym miejscu. {{/stl 10}} … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie ma żywej duszy [żywego ducha] — {{/stl 13}}{{stl 8}}używany też w czasie przeszłym {{/stl 8}}{{stl 7}}: nie było, {{/stl 7}}{{stl 8}}i przyszłym {{/stl 8}}{{stl 7}}: nie będzie nie ma nikogo : {{/stl 7}}{{stl 10}}W mieszkaniu nie było żywej duszy. Wieczorami w biurze nie ma… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie ma — nie było, nie będzie forma nieosobowa zaprzeczona czasownika być 1. «w połączeniu z rzeczownikami (lub odpowiednikami rzeczowników) zwykle w dopełniaczu tworzy zwroty oznaczające nieistnienie, brak czegoś, nieznajdowanie się w określonym miejscu … Słownik języka polskiego
nie — I {{/stl 13}}{{stl 8}}mod. {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} tym wyrazem mówiący oświadcza, że nie istnieje stan rzeczy, o którym mowa:a) w połączeniu z czasownikami zaprzecza danej czynności, stanowi, procesowi :… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie ma co — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. odm. jak cz. mieć, pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} nie warto : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie ma co marzyć o podwyżce. Nie było co się tak denerwować. Nie macie co tu czekać. Nie masz co prosić, nic nie dostaniesz. Nie mamy co się… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie ruszać się – nie ruszyć się krokiem [(ani) na krok] — {{/stl 13}}{{stl 33}} przebywać cały czas w tym samym miejscu, nigdzie nie iść, nie wychodzić :{{/stl 33}}{{stl 10}}Nie wolno mu było ruszyć się na krok z łóżka. Krokiem się nie ruszał z obozu. {{/stl 10}} … Langenscheidt Polski wyjaśnień
nie bez podstaw [podstawy] — I {{/stl 13}}{{stl 8}}przym. {{/stl 8}}{{stl 7}} potwierdzony faktem, niebezzasadny, słuszny : {{/stl 7}}{{stl 10}}Podejrzenie było nie bez podstaw, jak dowiodło śledztwo. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}} {{stl 20}} {{/stl 20}}nie bez podstaw… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
jak nie było [nie ma], tak nie ma — {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś, czegoś} {{/stl 8}}{{stl 7}} o długiej, przedłużającej się nieobecności, o długim braku kogoś, czegoś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Siedzimy tu już godzinę, a jego jak nie było, tak nie ma. Kolejka się wydłuża, a towaru w… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
palca nie ma [nie było] gdzie wcisnąć — {{/stl 13}}{{stl 33}} gdzieś jest (było) bardzo tłoczno, gdzieś panuje (panował) wielki tłok :{{/stl 33}}{{stl 10}}Stali stłoczeni jak śledzie w beczce, palca nie było gdzie wcisnąć. {{/stl 10}} … Langenscheidt Polski wyjaśnień